Activiteiten op het gebied van Emotioneel Lichaamswerk

Vaak zijn mensen zich niet bewust dat ze trauma met zich meedragen. Dit komt omdat je jezelf al op jonge leeftijd bepaalde reactiepatronen aangeleerd hebt om zo te kunnen dealen met trauma: moeilijke en/of traumatische ervaringen. Dat heet dan een overlevingsstrategie. Zo’n overlevingsstrategie kan een vanzelfsprekendheid worden.

Trauma’s uit de kindertijd tonen zich later in het lijf als een hele diepe spanning waar je niet zo gemakkelijk bij kan komen. Veel mensen weten niet eens dat ze constant gespannen zijn. Wel ervaren ze klachten als slapeloosheid of een verstoorde spijsvertering. Structurele spanning uit de vroege kindertijd bepaalt mede onze lichaamshouding later in het leven: opgetrokken schouders, onrustige benen of een onbalans tussen links en rechts. Maar het kan zich ook uiten als sociale teruggetrokkenheid of hartritmestoornissen. Hoe ontstaat zoiets?

Hadden je ouders vroeger vaak ruzie? Dan kun je spreken van een onveilige thuissituatie. Je hoorde je ouders bijvoorbeeld tekeergaan tegen elkaar en trok je terug op je slaapkamertje. Je dissocieerde in een poging te ontsnappen aan je angst en boosheid. Ook zag je je ouders erg lijden onder die ruzies, waardoor je onbewust jouw eigen emoties onderdrukte. Sterker nog: het kan zelfs zo zijn dat een kind, gaat zorgen voor één of beide ouders. ‘Van mij zullen ze geen last hebben, want ze hebben het met elkaar en zichzelf al zo moeilijk’ (zo loyaal kunnen kinderen zijn naar hun ouders). En de pleaser is ‘geboren’…

Je gaat pleasen ten koste van je angst en je boosheid en ook ten koste van je authentieke zelf/je kind zijn. Dat lever je er (gedeeltelijk) voor in. Je bent immers afhankelijk van de zorg en bescherming van je ouders. Dus het moet goed met hen gaan. Dissociëren en pleasen is dan een overlevingsstrategie geworden. Waarbij je angst en boosheid wel onderdrukt, maar de (negatieve) energie van die emoties in je lichaam aanwezig blijft.

Als je ouder wordt, laat je deze geconditioneerde reactiepatronen en overlevingsstrategieën niet zomaar los. Ze zitten als het ware verankerd in het fundament van je innerlijke, mentaal emotionele organisatie. Je hebt erdoor kunnen overleven. Vandaar dat het voor het ego ook niet eenvoudig is om deze patronen zomaar los te laten. Dat dient dus met respect en zorg te gebeuren.

In bovengenoemde situatie zijn boosheid en angst eigenlijk de normale reactiepatronen. Deze ontstaan ‘vanzelf’, d.w.z. vanuit het autonome zenuwstelsel. Dit soort trauma wordt niet geheeld door praattherapie (alleen). Ons fysiek organisme reageert instinctief en automatisch op wat in de omgeving gebeurt. Dat gebeurt via het autonoom zenuwstelsel. Het woord ‘autonoom’ wijst erop dat dit ‘uit zichzelf’ gebeurt. Het is geen bewuste keuze van onze wil.

“Trauma heling dient het autonome zenuwstelsel te helen.“

Het lichaam reageert op meerdere niveaus op bedreiging. De primaire reactie die de rest van de reacties inleidt, is een emotionele reactie zoals boosheid en angst, d.w.z. een vecht- of vluchtreactie. Emoties hebben geautomatiseerde gedragsprogramma’s zoals vluchten of ineenkrimpen bij angst of om je heen slaan bij boosheid. Die gedragsprogramma’s worden wel altijd geactiveerd maar in veel gevallen niet uitgevoerd.

Wij hebben bijvoorbeeld door sociale conditionering (aangeleerd gedrag) geleerd om niet meteen te schreeuwen of te schoppen als we boos zijn. Maar die energie is er wel en die wordt dus systematisch onderdrukt. Als je vaak boosheid onderdrukt, zal er misschien een punt komen dat je toch gaat schreeuwen tegen iemand. Misschien herken je dit.

In onze baby- en kleutertijd kunnen wij ook niet vechten of vluchten en dus wordt de energie van de emoties en hun gedragsprogramma’s wel opgewekt maar niet uitgevoerd. Een baby kan wel de emotie tonen maar niet de actie die erbij hoort. De meest uitgevoerde verdediging van een baby is zichzelf in slaap huilen. Dat is deel van de bevriesreflex waarbij lichaamseigen stofjes (opioïden) worden afgescheiden door de hersenen.

Telkens wanneer we een emotie niet kunnen uiten en/of een reeks acties niet kunnen uitvoeren wordt deze energie onderdrukt en opgeslagen in het fysieke lichaam. Bij complex trauma gebeurt dat opeenstapelend, als een reeks kleinere reacties op terugkerende gebeurtenissen. Bij shock trauma gebeurt dat in één keer en is de reactie heftiger. Trauma heling kan dus niet zonder met het lichaam te werken. En dat noemen we dan ‘emotioneel lichaamswerk’.

“Telkens wanneer we een emotie niet kunnen uiten, wordt deze energie onderdrukt
en in het fysieke lichaam opgeslagen.“

Er ontstaat bij trauma een ontregeling van het autonome zenuwstelsel en dus ook in het parallelle stelsel, het hormonale stelsel (emoties hebben ook een chemische kant – hormonen en neurotransmitters).

Trauma heling (emotioneel lichaamswerk) dient dus het autonome zenuwstelsel te helen en dat kan niet zonder de onderdrukte energie van de emoties (en de niet uitgevoerde acties) los te laten. De onderdrukte acties zoals vecht- en vluchtreacties zitten in het lijf als automatisch (procedureel) geheugen. Dat is het soort geheugen dat we ook gebruiken wanneer we leren spreken, leren lopen, leren fietsen. Het is geheugen dat op celniveau bestaat. Hoe meer de emoties onderdrukt zijn, hoe meer ook het procedurele geheugen onderdrukt is. Simpel gezegd: onbewust hou je de energie van je emoties onder controle. Daardoor krijgen ze geen bestaansrecht maar blijven ze desondanks wel in het lichaam aanwezig met alle gevolgen van dien.

“Laat niet je trauma's, maar je heling bepalen wie je bent.“

Typische zeer diep weggestopte emoties uit de kindertijd zijn woede en toxische schaamte. Dat laatste is een gevoel dat er iets aan je mankeert, een gevoel van niet goed genoeg zijn. Dat hoort bij niet vervulde kindbehoeften.

Onder al dit trauma en de diverse lichamelijke klachten die ontstaan en in de loop van het leven vaak verergeren, zitten diverse verstoorde processen. Onder andere het signaleren en bewust worden van signalen die het lichaam afgeeft aan de hersenen. We noemen dit ook wel interoceptie. Om een trauma te kunnen helen, is dit een eerste vaardigheid die we (opnieuw) dienen te leren.

Door emotioneel lichaamswerk kun je de communicatie tussen het fysieke en het mentaal/emotionele herstellen. Zo kun je uiteindelijk ook trauma helen, van (soms onbegrepen) lichamelijke klachten afkomen én ont-dekken wie jij werkelijk bent.

Welzijnspraktijk Edelman biedt verschillende vormen van emotioneel lichaamswerk aan. Zowel in groepsverband als individueel zijn er diverse sessies en workshops mogelijk. Je leest er meer over op deze website, maar vraag ook gerust advies over de vorm die (nu) het beste bij jou past!